Mała, niepozorna roślina , o drobnych kwiatach – lipiennik Loesela (Liparis loeselii L.). Jest przedstawicielem rodzinnych storczykowatych. To dowód na to, że i u nas występują storczyki na swych naturalnych siedliskach – nie tylko te, znane nam z kwiaciarni i parapetów okiennych, kuszące feerią barw swoich kwiatów.

Zaliczany do bylin, czyli roślin wieloletnich. Jedną z dość niezwykłych cech lipiennika jest jego korzeń, który składa się z dwóch pseudobulw – zeszło- i tegorocznej, przy czym obie otulone są osłonkami, zwanymi pochwami. Możecie zapytać, dlaczego akurat dwie pseudobulwy i dlaczego zeszło- i tegoroczna? – otóż w naturze nic nie dzieje się przypadkiem: z zeszłorocznej bowiem wyrasta pęd nadziemny (łodyga), tegoroczna natomiast to magazyn rośliny, w którym zgromadzone są substancje zapasowe dla przyszłorocznego pędu. Na szczycie łodygi wyrastają małe i niepozorne, zielonkawe lub żółtobiałe, zebrane w 3–18 kwiatowy kwiatostan, kwiaty. Ciekawostką jest fakt, że roślina zaczyna kwitnąć nie wcześniej niż w … 7 roku od skiełkowania! Jeżeli będziecie mieli odrobinę szczęścia, to jeszcze macie szansę zobaczyć kwitnące egzemplarze, ponieważ okres kwitnienia tego storczyka rozpoczyna się w maju, a kończy w lipcu. Owoce lipiennika są jeszcze mniejsze niż jego kwiaty.

Nie mniej ciekawy jest rozwój samej rośliny - we wczesnych stadiach rozwojowych, roślina potrzebuje partnera mikoryzowego, co oznacza że korzeń lipiennika (pseudobulwa) musi wejść w symbiozę z grzybem. W trzecim roku od infekcji grzybem mikoryzowym, rozwija się stadium juwenilne (młodociane) lipiennika z jednym niewielkim liściem, w kolejnych stadiach roślina rozwija po dwa liście. Najczęściej rozmnaża się generatywnie w wyniku samozapylenia, rzadziej wegetatywnie, przez tworzenie się w pochwach liści pąków przybyszowych. Kwiaty pojawiają się dopiero w siódmym roku od wykiełkowania nasion.

Zapewne zastanawiacie się, gdzie możecie spotkać się z tą jakże ciekawą rośliną? Jednym z jej ulubionych siedlisk, na których lubi rosnąć, są torfowiska alkaliczne. Do tego wszystkiego lubi ona spory dostęp do światła, a co za tym idzie – jest także ciepłolubna.

Kolejną ciekawostkę stanowi nazwa gatunkowa rośliny – lipiennik Loeasela (Liparis loeselii L). Otóż stanowi ona hołd złożony niemieckiemu botanikowi z okolic Królewca, Johannesowi Loeselowi (1607-1655). Warto wspomnieć, że jedno z dzieł naukowych autorstwa Loesela, pt. „Flora Prussica" zostało zaliczone w 1987 roku do do stu najbardziej znaczących prac botanicznych w historii.

Niestety lipiennik Loesela jest rośliną zagrożoną w skali naszego kraju oraz Europy. Stan zachowania gatunku określa się jako zły o tendencji pogarszającej się: wyniki monitoringu roślin (Biuletyn Monitoringu Przyrody nr 14, GIOŚ, 2015 r.) wskazują jednoznacznie, że w latach 2006-2011 stan ochrony gatunku określony był jako niezadowalający, a w latach 2013-2015 już jako zły. Jedną z głównych przyczyn takiego stanu  jest ekspansywna sukcesja naturalna oraz pojawiająca się wraz z nią konkurencja międzygatunkowa. Potwierdzono też, że w południowej i środkowej części Polski jest to gatunek krytycznie zagrożony lub zagrożony. W związku z tym, gdy podczas swoich leśnych wędrówek natraficie na ten niezwykły okaz, to nie niszczcie go, nie zrywajcie i nie depczcie, nie wykopujcie do doniczek – pozwólcie mu rosnąć w naturalnym środowisku, a tym samym wzbogacać bioróżnorodność.

Zdjęcia z https://pl.wikipedia.org/wiki/Lipiennik_Loesela .

Autor tekstu: Marek Szeluch